Squid Game

 

Η νοτιοκορεάτικη σειρά «The Squid Game» («Το Παιχνίδι του Καλαμαριού») προκαλεί, από τον Σεπτέμβριο που ξεκίνησε η προβολή του στην πλατφόρμα Netflix, φρενίτιδα σε όλον τον πλανήτη. Έγινε μέσα σε λίγες βδομάδες η πιο πετυχημένη σειρά της πλατφόρμας με πάνω από 120 εκατομμύρια θεατές και Νο 1 στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με δισεκατομμύρια προβολές. Δεν υπάρχει εφημερίδα ή site, σε όλο τον κόσμο, που να μην προσπαθεί να αναλύσει γιατί αυτό το νοτιοκορεατικό δυστοπικό θρίλερ γνωρίζει τέτοια απήχηση (κυρίως) σε προηγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες.

 

Ο σκηνοθέτης και δημιουργός της σειράς, Hwang Dong-hyuk, περιγράφει: «Ήθελα να γράφω μια ιστορία, αλληγορία της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας. Κάτι που να απεικονίζει τον ακραίο ανταγωνισμό, τον ακραίο ανταγωνισμό της ζωής. Ήθελα όμως, να χρησιμοποιήσω ως χαρακτήρες ανθρώπους που όλοι έχουμε συναντήσει στην πραγματική ζωή. Τα παιχνίδια που διάλεξα είναι εξαιρετικά εύκολα και κατανοητά, ώστε ο τηλεθεατής να μπορεί να επικεντρωθεί στους χαρακτήρες -από το να προσπαθεί να ερμηνεύσει τους κανόνες».

Δίχως αμφιβολία, η επιτυχία του «Squid Game» επιβεβαιώνει ότι η πλειοψηφία, σε όλο τον κόσμο, σχετίζεται με την απεικόνιση των δεινών του καπιταλισμού αλλά και ψάχνουν τρόπο (ατομικά ή συλλογικά, με ελπίδα ή με απελπισία) για να ξεφύγουν από αυτά.

Η υπόθεση της σειράς είναι λίγο - πολύ γνωστή. 456 άνθρωποι που είναι φτωχοί και υπερχρεωμένοι (εργαζόμενοι, νέοι που δεν μπορούν να βρουν δουλειά, μετανάστες, άτομα από το περιθώριο αλλά και από τη μεσαία τάξη) διαγωνίζονται, με δική τους ευθύνη και απόφαση (αν και αυτό, από το δεύτερο επεισόδιο, αποτελεί μια ψευδαίσθηση), σε παιδικά παιχνιδία με στόχο να μείνουν ζωντανοί. Όποια/ος δεν τα καταφέρνει, εκτελείται. Όσο οι παίκτες μειώνονται, τόσο το χρηματικό έπαθλο ανεβαίνει. Έτσι, γίνονται θύματα σε ένα, χωρίς οίκτο, σύστημα όπου η ανθρώπινη ζωή μοιάζει να μην έχει καμία αξία και το κινεί μια ομάδα βαθύπλουτων VIPs (οι λεγόμενες "διασημότητες") που στοιχηματίζουν στους παίκτες, φορώντας χρυσές μάσκες.  Οι παίκτες στην αρχή ξεκινούν μόνοι, κάνουν ομάδες για να αντιμετωπίσουν άλλες ομάδες, δημιουργούν φιλίες, ανταλλάζουν τις ιστορίες τους που τους έφεραν εκεί, προδίδουν και προδίδονται. Ο νικητής (και μοναδικός επιζών) θα κερδίσει ένα έπαθλο δισεκατομμυρίων γουόν.

Αν και δεν είναι πρώτη φορά που βλέπουμε μία ταινία ή σειρά της κατηγορίας «παιχνίδια θανάτου» (υπήρχε το γιαπωνέζικο «Battle Royale» ή η αμερικάνικη τριλογία «Hunger Games» κ.α.) η διαφορά εδώ δεν είναι η αναφορά - απειλή σε κάποιο μετα-αποκαλυπτικό κόσμο αλλά στο σήμερα. Η απειλή είναι το χρέος και περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από το να χρωστάς χρήματα σε κάποιον.

Η κατακόρυφη αύξηση της κοινωνικής ανισότητας μεταξύ πλούσιων και φτωχών, η παγίδα του χρέους και η δυσκολία τού να απελευθερωθεί κανείς από αυτή είναι ιδιαίτερα γνώριμη (και) στη κορεάτικη κοινωνία.

Η Ν. Κορέα είναι τρίτη στις υψηλότερες ετήσιες ώρες εργασίας και τρίτη στους θανάτους στον χώρο εργασίας. Πάνω από το 40% των εργαζομένων θεωρούνται «παράτυποι εργαζόμενοι» (μερικής απασχόλησης, προσωρινής εργασίας ή με σύμβαση εργασίας με ελάχιστες ή καθόλου παροχές). Πολλοί που φτάνουν τα 50 τους χρόνια απομακρύνονται από τη δουλειά τους και αντικαθίστανται από νεότερους υπαλλήλους. Η κερδοσκοπία στα ακίνητα οδήγησε σε στεγαστική κρίση και οι ιδιωτικοποιήσεις στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη διευρύνουν ακόμα περισσότερο τις ανισότητες και την ανάγκη για δανεισμό. Το χρέος των κορεάτικων νοικοκυριών είναι από το 100% του ΑΕΠ (το υψηλότερο στην Ασία). Ενώ ο αριθμός των αυτοαπασχολούμενων (οικογενειακά μαγαζιά) αποτελεί το ένα τέταρτο της αγοράς εργασίας, μόλις το 38% τέτοιων επιχειρήσεων επιβιώνουν τρία χρόνια. Όσοι είναι στα 30 τους έχουν μεγαλύτερο χρέος σε σχέση με το εισόδημά τους. Αρκετοί νέοι, γνωστοί ως η γενιά Σάμπος (η γενιά που εγκαταλείπει τον έρωτα, το γάμο και την απόκτηση παιδιών λόγω οικονομικών προβλημάτων), ζουν στην απελπισία που οδηγεί πολλούς να βάλουν τέλος στη ζωή τους. Το ποσοστό αυτοκτονιών που είναι το υψηλότερο από τις αναπτυγμένες χώρες. Το ποσοστό φτώχειας των ηλικιωμένων είναι πάνω από 47% και πολλοί από τους ηλικιωμένους, που ως εργαζόμενοι βοήθησαν τη Νότια Κορέα να εξελιχθεί από πάμφτωχη χώρα σε οικονομική υπερδύναμη, δεν μπορούν να συντηρηθούν μετά τη συνταξιοδότηση.

 

Για να καταλάβουμε τα παραπάνω, στη σειρά, οι παιδικοί φίλοι Gi-hun (ο οποίος συμμετείχε στην περίφημη απεργία των 77 ημερών ενάντια στο κλείσιμο της αυτοκινητοβιομηχανίας SsangYong, «αυτοί κατέστρεψαν την εταιρεία με τις αποφάσεις τους και απέδωσαν σε εμάς την αποτυχία», έχει δυο χρεοκωπίες από ένα εστιατόριο και μία καντίνα, έχει πάρει διαζύγιο, απομυζεί τη μάνα του και δεν έχει χρήματα ούτε για τις βασικές ανάγκες της κόρης του) και Sang-woo (ένας αριστούχος απόφοιτος πανεπιστημίου, "υπόδειγμα" της μεσαίας τάξης που χρεοκόπησε ρισκάροντας στο χρηματιστήριο και σε κερδοσκοπικές επενδύσεις τα κεφάλαια των πελατών του) έχουν και οι δύο μητέρες που έχουν ξεπεράσει την ηλικία συνταξιοδότησης, αλλά πρέπει να δουλεύουν ασταμάτητα για να επιβιώσουν.

Είναι όμως, αυτό το μέλλον του πλανήτη; Όχι. Η σκηνή με τον άστεγο στο τέλος του τελευταίου επεισοδίου μας δείχνει ότι "ο κόσμος νοιάζεται". Στις 20 Οκτωβρίου, εκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλη τη Νότια Κορέα πραγματοποίησαν γενική απεργία για εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα. Κατάργηση της «παράτυπης εργασίας», επέκταση της προστασίας της εργασίας σε όλους τους εργαζόμενους, να δοθεί στους εργαζόμενους εξουσία στις αποφάσεις οικονομικής αναδιάρθρωσης σε περιόδους κρίσης, εθνικοποίηση βασικών κλάδων και κοινωνικοποίηση βασικών υπηρεσιών, όπως η εκπαίδευση και η στέγαση. Οι διαδηλώσεις που οργανώθηκαν από εργάτες δέχθηκαν άγρια ​​επίθεση από την αστυνομία που προσπάθησε να καταστείλει τον αγώνα των εργαζομένων. Δεν τα κατάφερε. Η Κορεατική Συνομοσπονδία Συνδικάτων (KCTU) οργανώνει εθνική κινητοποίηση τον Ιανουάριο του 2022.

Σ' αυτούς τους αγώνες βρίσκεται η ελπίδα.